[Dalam Pasu] 🌶️🍅 Cara Saya Tanam Pokok Cili & Tomato

Pengenalan

Artikel ni saya sekalikan sahaja cara tanam pokok cili/lada dan cara tanam pokok tomato.

Tanam salah satu pun ok, saya cuma nak promote tanam berjiran.

Cili dan tomato sebenarnya sekeluarga “Nightshade”. Antara pokok Nightshade yang lain termasuk terung, lada benggala (capsicum), dan ubi kentang.

Saya suka tanam pokok cili dengan pokok tomato berjiran (pasu lain-lain lah) kerana:

keperluan lebih kurang sama sahaja
boleh kongsi struktur penyokong (jaring)
lebih banyak bunga untuk tarik lebah

Baru lepas petik. Nak tambah dalam bolognese.

Tak perlu ada kawasan tanah atau kebun pun.

Malahan saya lebih galakkan kebanyakan orang untuk tanam pokok cili dan tomato dalam pasu.

Pokok cili pakai pasu plastik 4-6 inci pun boleh. Tomato kena pasu besar.

Antara kelebihan tanam dalam pasu:

Boleh alih-alih untuk cari lokasi sesuai (matahari cukup, senang dapat air, dekat dengan dapur, sesuai dengan dekor, etc).
Kalau musim banjir, kurang risiko pokok mati lemas – pasu kan tinggi berbanding tanah
Kawal saiz pokok dan kawal penyakit dari tanah rumah (contohnya nematode yang rosakkan akar)

Akar pokok tomato rosak angkara *root knot nematode* dalam tanah kebun.

Cili/Lada

Hubungan orang kita dengan cili memang bagai aur dengan tebing. Boleh kata tiap-tiap hari makan. Kebanyakan lauk mesti ada letak cili.

Dalam spaghetti bolognese pun saya letak cili untuk tambah oomph.

Cili mungkin kita dah banyak kenal kan. Cili kampung, cili padi/bara, cili besar, cili solok. Yang bukan tempatan termasuk jalapeno (tak pedas langsung) dan habanero (lagi pedas dari cili padi).

Ini cili padi putih. Saya suka guna untuk nasik goreng.

Cili jenis perhiasan pun ada. Berwarna-warni buah dia.

Nak tanam jenis apa, ikut suka anda lah. Saya sendiri pun dah tak keep track dah pasal jenis pokok cili yang ditanam.

Asalkan dapat rasa pedas dia tu kan. Saya suka cili padi.

Oleh sebab permintaan (demand) yang sentiasa tinggi, harga cili boleh kata “mahal” jugak la. Apatah lagi lepas pandemik ni, makin melambung pulak harga saya tengok.

Nasi lebihan semalam, goreng dengan cili dan telur pun dah sedap. Tambah sos tiram sikit ke, perasa nasik goreng sikit ke.

Dah jimat RM5-8 kat situ berbanding makan luar. Sikit-sikit jadi bukit. Tomyam tapau hambar? Ha petik cili tambah lagi pedas dia.

Tomato

Tanam tomato sendiri lebih sedap dan manis berbanding tomato supermarket. Ini kerana kita boleh biarkan tomato “masak” lebih sikit kat pokok sebelum tuai (tunggu seminggu selepas jadi merah).

Kita biarkan merah seminggu kat pokok, jadi manis macam anggur.

Tomato pun besar ada, kecil ada, panjang ada. Bentuk labu (orang panggil beefsteak) pun ada ! Bila masak bukan setakat berwarna merah – oren, kuning dan ungu pun ada.

Saya ringkaskan sahaja secara kasar – kita boleh bahagikan kepada dua kategori:

Determinate (saya panggil “terhad” dalam BM)
Indeterminate (saya panggil “tak terhad” dalam BM)

Determinate. Untuk senang ingat, anggap determinate ini sebagai pokok menegak. Selalunya buah tomato jenis besar.

Tak masak lagi. Jenis besar selalunya tinggi 5-6 kaki sahaja. Sesuai untuk apartment.

Selalunya buah tomato jenis besar (macam letak dalam burger, sandwich, nasik ayam)
Tinggi maksimum hanyalah sekitar 5 kaki (tidak perlukan struktur penyokong yang tinggi)
Selalunya akan mati sendiri selepas habis satu “musim” berbuah (macam timun lah)

Indeterminate pula boleh anggap sebagai pokok menjalar (tapi kita tegakkan pakai jaring). Selalunya buah tomato jenis kecil.

Tomato kecil selalunya pokok menjalar sampai 10+ kaki. Perlu penyokong seperti jaring. Sesuai untuk rumah *landed*.

Selalunya buah tomato jenis kecil (seperti tomato ceri)
Tiada tinggi maksimum (selalunya saya biarkan sehingga 8 hingga 10 kaki sebelum trim)
Boleh berbunga/berbuah banyak kali tanpa “musim”

Secara teorinya, tomato indeterminate (macam tomato ceri) tidak akan mati sendiri tetapi dalam pengalaman saya, hasil menurun.

Setiap 6 bulan elok kita prepare pokok baru untuk ganti. Pakai keratan dari pokok asal (saya tunjuk kat bawah-bawah nanti).

Saya kurang suka tanam tomato besar sebab perosak suka masuk dalam buah dan bertelur. Tapi ini kat kebun saya (banyak pokok dan bahan reput), mungkin anda tanam kat rumah anda ok saja.

Kalau flat/condo/apartment mungkin lebih sesuai tanam tomato jenis besar sebab pokok tomato jenis tu hanya 5-6 kaki sahaja.

Gambar Semangat

Seperti biasa, saya sertakan sedikit gambar pokok cili dan tomato untuk beri sedikit semangat.

Nak lebat camni kena selalu potong dahan. Belakang tu pokok tomato.

Pokok cili ni saya biarkan tinggi. Sebab tu ada jaring (kongsi dengan pokok tomato).

Sebahagian hasil dari sepokok tomato ceri.

Semai Benih

Kedua-dua pokok cili dan tomato ada banyak jenis.

Contoh benih cili keluaran Mango Garden.

Memang berbuku-buku kalau nak kenali semua jenis pokok cili dan tomato. Jadi saya ringkaskan saja lah.

Secara peribadinya, saya suka tanam cili padi/api/bara yang jenis cluster. Cili pedas kecil yang berbuah tegak dan banyak sekaligus.

Benih cili keluaran Baba Smart Grow saya suka.

Untuk tomato, kegemaran saya adalah tomato ceri “Sakura“.

Kegemaran saya. Benih Green World nombor 318.

Ini hanyalah tomato ceri biasa yang berwarna merah apabila masak. Boleh tahan manis dia dan selalunya lebat juga berbuah.

Untuk kedua-dua pokok cili dan tomato, saya suka benih keluaran Green World dan Baba Smart Grow. Mango Garden pun ok.

Kadang-kadang, cili kering dari pasaraya pun saya biarkan je atas tanah. Kalau nasib baik, ada la anak pokok cili yang keluar.

Teknik “campak” ni kadar percambahan sangat rendah. Ikut nasib.

Pokok tomato, saya tidak galakkan untuk guna benih dari buah tomato yang dibeli, sebab kebanyakannya adalah jenis hybrid (kacukan). Kita tak tahu jenis apa yang akan tumbuh nanti.

Saya sarankan pakai paket benih sahaja dulu untuk pastikan yang tumbuh tu adalah jenis pokok cili dan tomato yang kita nak.

Kalau tengok rupa benih tomato dan cili, kita boleh nampak logik kan yang diorang (dan terung) ni sekeluarga. Kecil comel je.

Benih cili rupa lebih kurang saja dengan benih tomato.

Nak semai, saya suka pakai cara seed tray. Tabur terus pun boleh, tapi banyak risiko.

Letakkan *seed tray* dalam *multipurpose tray* dan isi air.

Pakai kapas muka pun boleh, tapi sila pindah dalam pasu kecil berisi kompos lepas keluar kotiledon.

1-2 benih tomato/cili dalam setiap kotak *seed tray*. Itu benih tomato.

Berbanding bendi dan timun, saya suka semaikan saja banyak-banyak walaupun hanya nak 3-5 saja.

Boleh pakai 50% coco peat/coir (sabut kelapa) + 50% kompos. Simple saja, tak perlu rumitkan.

100% coco peat/coir sahaja tidak digalakkan sebab tiada nutrien…kecuali kalau letak baja cecair, tapi saya tak galakkan cara tu untuk beginner.

Jangan pakai tanah rumah sebab mampat sangat. Ada juga risiko penyakit dan perosak seperti semut (dia gi bawak lari benih kang).

Atau pun kalau nak senang, beli saja media semaian seperti Baba Seedling Mix. Nak pakai tanah campuran kompos pun boleh.

Yang penting, ada kompos untuk nutrien.

Contohnya kalau seed tray ada 40 kotak, semai saja 20+ benih cili belah kiri dan 20+ benih tomato belah kanan. Sekotak tersesat 2-3 benih pun tak apa lah.

Benih cili keluar lambat sikit. Dalam seminggu.

Semai lebih bukan sebab masalah kadar percambahan. Setakat ni memang boleh kata benih dari paket yang saya beli, memang sekurang-kurangnya 80% bercambah.

Lebihan anak-anak benih pokok cili dan tomato yang tidak terpilih untuk kita pindah tanam boleh simpan sebagai backup.

Kalau anak pokok dalam pasu mati, ganti dengan anak pokok *backup*.

Berbanding anak pokok lain, saya tengok anak pokok cili dan tomato ni macam manja sikit. Terlebih matahari sikit, terlebih baja sikit, terkena perosak sikit, boleh merajuk dan mati terus.

Lepas dah matang, senang saja nak jaga. Cuma peringkat bulan pertama ni saya tengok cerewet sikit berbanding, contohnya, anak pokok terung.

Boleh juga pakai pasu semaian kecik camni. Teknik sama, siram-dari-bawah – letak pasu dalam dulang dan isi air dalam dulang.

Tanam (Pindah-Tanam)

Tanah

Saya galakkan 100% tanah beli (seeloknya, potting mix) untuk tanam pokok cili dan pokok tomato dalam pasu. Yang dalam guni tu.

Jangan campur tanah di kawasan rumah supaya kurang risiko dapat perosak akar. Saya juga tidak galakkan tanam atas tanah untuk beginner kerana susah nak kawal environment dia.

Saya suka pakai tanah 8-dalam-1 atau tanah campuran kompos. Baba Yasa-i Vege Soil pun bagus tapi mahal sikit.

Benda boleh buat senang, kita buat cara senang.

Cili

Saya suka pindah-tanam bila anak pokok cili/tomato dah ada 2-3 daun betul (bukan kotiledon).

Nak tunggu seminggu lagi pun boleh.

Nampak beza kotiledon (panjang tajam) dengan daun betul?

Anak pokok cili/tomato boleh pindahkan ke pasu plastik 4-6 inci (macam kat nursery) atau ke pasu besar terus.

Saya sarankan, untuk beginner, pakai pasu 4-6 inci dulu. Plastik ke, tanah liat ke, sabut kelapa ke, polybag ke, tak kisah lah.

Anak pokok cili dalam pasu 8 inci, dan pokok cili dah berbuah dalam pasu 4 inci.

Kelebihan pindah ke pasu kecik dulu:

Saiz pokok cili terkawal (rimbun kalau selalu cubit)
Cepat sikit berbuah
Senang alih untuk cari tempat optimum (matahari ngam-ngam, senang siram, dekat nak petik, etc)
Kos tanah murah sebab sikit je perlu

Kekurangan pindah ke pasu kecik dulu:

Pokok cili pendek (kalau nak tinggi, boleh upgrade pasu)
Risiko terlebih letak baja
Air siraman cepat kering (kena siram tiap hari)
Kurang stabil (tersepak, kucing langgar, etc)

Keluarkan dari seed tray atau pasu semaian dan jangan leraikan akar. Tanam sekali dengan tanah asal.

Maaf ini pasu besar, tapi sama je cara. Nampak kan tak terlerai pun tanah asal.

Lepas tanam, kalau boleh letakkan sabut kelapa (coco coir/peat) dan kompos sekeliling anak pokok cili. Daun kering pun boleh.

Lepas tu siram lama-lama sikit. Siap!

Tanam dalam sikit pun tak apa. Letakkan kompos sekeliling anak pokok cili.

Pada saya, tidak perlu letak support (contoh batang buluh) lagi. Bila dah berbuah baru letak.

3-4 bulan kemudian boleh alih ke pasu besar sikit, macam 8-12 inci.

Contoh pokok cili asal pasu 4 inci pindah ke pasu 8 inci. Umur 5-6 bulan kot.

Tomato

Anak pokok tomato pun lebih kurang je.

Tunggu ada 2-3 daun sebenar. Bila termasuk kotiledon, jadi nampak 4-5 daun lah yang dah keluar.

Macam ni dah boleh pindah-tanam, atau biarkan je tinggi.

Kita tanam dalam pasu 4-6 inci dulu untuk bagi tinggi cepat.

Kita nak anak pokok tomato tinggi 6+ inci dulu sebelum pindah ke pasu besar. Boleh je tinggal dalam seed tray, tapi lambat sikit.

Bila dah tinggi lebih kurang tangan kita, boleh la pindah pasu besar.

Pokok tomato akan keluarkan akar daripada batang dalam tanah. Maksudnya:

Lagi dalam kita tanam anak pokok tomato, lagi lebat pokok tomato akan berbuah.

Pasu dalam 8-10 inci pun dah boleh. Tapi **seeloknya 12 inci** (1 kaki/30 cm).

Seluruh batang anak pokok tomato dalam gambar ni, letak bawah paras tanah.

Cucuk lubang dalam tanah pakai paip atau batang besi. Susah sikit kalau nak pakai penyodok biasa tu.

Tanam anak pokok tomato **dalam-dalam**, sampai dahan pertama. Itu saya cuba letak daun bunga *marigold* (taik ayam) untuk kawal *nematode*, tak wajib pun.

Dari tinggi lampai tadi, nampak pendek semula sebab tanam dalam-dalam.

Kalau tak ada jaring lagi, boleh letakkan batang penyokong seperti buluh atau batang besi.

Tu anak pokok bunga matahari, tapi letak batang penyokong camtu lah.

Kemudian seperti biasa, letakkan sabut kelapa dan kompos sekeliling. Siram lama sikit. Siap!

Jangan beri pasu contact dengan tanah. Ada perosak dalam tanah yang sangat suka makan akar pokok tomato.

Seeloknya gunakan piring untuk alas pasu kalau nak letak di kawasan tanah. Asalkan perosak dalam tanah tak boleh masuk dari bawah.

Kalau boleh, letak atas kawasan simen/tile (yang dapat pancaran matahari). Balkoni apartment pun ok.

Penyokong

Saya suka pakai penyokong yang simple sahaja.

Pokok cili, kalau anda nak buat pendek (selalu trim), tak perlu penyokong pun. Batang pokok cili dah cukup kukuh.

Untuk pokok tomato buah besar, boleh pakai “tomato cage“. Cari setinggi yang boleh.

Kalau pokok cili tinggi sederhana macam paras lutut, pakai buluh atau batang besi pun dah cukup. Nak pakai tomato cage pun boleh.

Contoh anak pokok cili dalam *tomato cage*.

Sangkar tomato macam ni kat Mr DIY pun ada jual.

Untuk pokok cili tinggi dan pokok tomato ceri, boleh pakai jaring nylon (“nylon netting“) yang untuk pokok timun tu. Boleh cari di Lazada atau Shopee.

Ada juga cara lain (contohnya pakai tali), tapi saya paling suka jaring sebab versatile.

Boleh sokong sekaligus pokok cili dan pokok tomato (dan timun, tembikai, terung, etc). Selain tu boleh sokong pokok bunga penarik lebah seperti bunga air mata pengantin.

Bunga air mata pengantin ajak lebah kelulut datang. Maksudnya lebih senang berbuah sebab kelulut tolong *pollinate* bunga cili dan tomato.

Saya buat sahaja struktur menegak pakai besi slotted angle. Kemudian pasang jaring pakai cable tie.

Nak gantung saja jaring tepi rumah pun boleh. Lagi senang.

Tarik tegang sikit pastu ikat pakai *cable tie*.

Contoh buah tomato bersandar kat jaring nylon jenis tebal sikit.

Pokok tomato ceri tak pandai memanjat sendiri. Kita kena ikat pokok tomato kat penyokong supaya dia sentiasa tegak.

Atau pun boleh pakai tomato clip. Guna untuk pokok cili pun boleh.

Boleh klip kat jaring macam ni setiap 2-3 kotak jaring. Pokok cili tak perlu klip banyak.

Matahari

Matahari kita terik, bukan macam negara 4 musim. Untuk diorang memang la kena matahari full day.

Untuk pokok cili dan pokok tomato, keperluan matahari untuk kita di Malaysia dan Asia Tenggara ni macam tak masuk akal sikit.

Separuh matahari sahaja. Maksudnya 4-6 jam matahari. Kalau boleh, lebih banyak matahari pagi (timur) berbanding matahari petang.

Contohnya, pokok cili dan tomato saya terletak di kawasan yang dapat matahari pada pukul 10 pagi hingga 3 petang sahaja.

Kalau letak kat balkoni apartment/condo yang dapat matahari, senang lah. Memang takkan dapat matahari sepanjang hari kan.

Pokok cili kita boleh letak pasu indoors. Pastikan letak tepi tingkap yang dapat matahari petang (dari barat). Matahari pagi untuk indoors sudah tertapis banyak dan mungkin tidak cukup kuat.

Masa mula-mula dulu saya fikir, pokok cili kan pedas…mesti lah nak panas-panas kan.

Tapi lepas letak pokok cili di kawasan matahari terik, daun jadi berkedut! Pokok pun cepat mati sebab stress.

Pokok tomato pulak, bunga banyak gugur sebab panas sangat. Lepas pindah ke kawasan kurang terik sikit, eh lebat buah.

Daun pokok cili kedut mungkin bermaksud terik sangat. Tak mudarat pun.

Nak daun cantik boleh letak berdekatan pokok besar atau *shade cloth* 50%.

Kalau hanya boleh letak pokok kat luar rumah di kawasan yang:

dapat matahari seharian atau tengahari hingga petang, dan
nampak pokok kurang sihat contohnya daun kedut/kuning, bunga gugur, nampak layu walaupun tersiram, etc…

Macamana?

Boleh cuba pakai shade cloth yang halang 50% cahaya matahari.

Kalau masalah bunga gugur, boleh cuba shade cloth 50%.

Ini bukan petua semata-mata, memang ada research study pasal ni di Texas (iklim lebih kurang panas macam kita).

Pastikan shade cloth 30% hingga 50% saja ya, 70% terlalu teduh.

Cubit/Trim/Buang Daun

Pokok Cili

Pokok cili ni…ikut citarasa masing-masing lah. Nak pokok tinggi atau pokok pendek. Tapi kedua-duanya saya akan “cubit” semasa peringkat anak pokok dah tinggi dalam 4-6 inci.

Maksudnya buang hujung dahan pokok cili. Pastikan masih ada daun yang tinggal kat pokok.

“Cubit” dan buang hujung anak pokok cili. Gunting pun boleh.

Tujuan “cubit” hujung anak pokok cili adalah supaya anak pokok cepat keluarkan cabang.

Kalau tak buat cabang awal-awal, pokok cili kurang stabil.

Hasil sekali cubit. Makin banyak cubit, makin rendang.

Kalau nak pokok cili pendek dan rendang (dan harap-harap cili yang lebih banyak), amalkan “cubit” atau trim pokok cili setiap 2-3 minggu.

Rendang dan pendek sebab selalu kena trim.

Untuk pokok cili yang saya plan untuk buat tinggi, saya cubit sekali dua sahaja semasa peringkat anak pokok.

Bila batang pokok cili dah nampak tebal dan berkayu sikit, kita boleh trim dengan lebih agresif. Bab trim-trim ni, pokok cili lasak sikit.

Ikut suka lah nak trim camne, asalkan ada daun tinggal kat pokok.

Pokok cili tinggi sila buang daun dan dahan belah bawah.

Hujung dahan yang kita potong, selalunya akan keluar cabang. Cabang-cabang ni buat pokok cili kita lebih stabil dan nampak “cantik” sikit.

Pokok Tomato

Untuk pokok tomato, sila buang daun dalam bahagian separuh bawah pokok untuk:

kurangkan risiko penyakit yang datang dari tanah
galakkan nutrien pergi ke bunga dan buah

Selain tu, bila pokok tomato dah mula berbuah, kita boleh potong beberapa dahan 45 darjah yang berlebihan.

Contoh dahan 45 darjah kat pokok tomato. Boleh potong dan tanam balik.

Keratan dahan 45 darjah tu kita boleh tanam dalam pasu lain untuk jadi pokok tomato yang baru.

Dahan 45 darjah ni memang lah keluarkan bunga dan buah, tetapi kalau banyak sangat, nanti akan berebut nutrien.

Kalau berebut nutrien, kualiti buah tomato akan turun (lebih kecil, kurang manis). Pada saya, buang dalam separuh dah ok.

Ada juga yang buang semua dahan 45 darjah tu. Kita panggil “single stem system”. Pada saya, itu lebih sesuai untuk petani tomato. Tidak berbaloi untuk pokok tomato di rumah.

Siram

Sehari sekali.

Kalau boleh, siram sebelum pokok kena pancaran matahari.

Kalau tanah kering (lebih-lebih lagi dalam pasu) semasa dapat matahari, pokok susah nak buat fotosintesis.

Kalau siram secara manual, halakan air pada pangkal pokok. Kita nak kurangkan risiko kena fungus.

Untuk kurangkan air tersejat, letak sabut kelapa (coco coir/peat) sekeliling pokok. Kita panggil ni sungkupan (mulch).

Pada saya, lebih senang pakai micro-drip irrigation. Nak lagi senang, pakai garden timer.

Ini bukan fertigasi. Tidak perlu pam atau tangki simpanan air.

Sambungkan sahaja ke kepala paip.

Bukak air kat kepala paip, dan serentak terus tersiram. Biarkan dalam 10 minit pun dah cukup.

Satu lagi contoh *micro-drip* kat pokok cili.

Saya bantai biar 30 minit (pakai timer) pun ok sebab air lebihan akan mengalir keluar dari pasu.

Baja

Jadual pembajaan senang sahaja. Setiap 2 minggu.

Corak pembajaan di bawah adalah untuk kurangkan risiko pokok mati, itu saja. Untuk beginner, ikut di bawah dulu.

Bila dah berpengalaman, boleh je terus pakai baja NPK tabur atau baja cecair kimia buatan (seperti AB).

Semasa peringkat anak pokok, pakai baja kompos dan daun kering sahaja. Teruskan macam ni sampai dah nampak bunga keluar.

Bila pokok cili dah mula keluar bunga macam ni, boleh tukar ke NPK tabur.

Selepas dah berbunga, ada banyak pilihan. Saya paling suka gilir-gilirkan baja tahi kambing dan NPK tabur.

Contohnya 1 haribulan saya letak tahi kambing tebal-tebal sekeliling pokok. Lepas tu 15 haribulan pulak saya taburkan secubit mesra baja NPK tabur.

Baja NPK tabur ni…untuk beginner, saya sarankan pakai NPK yang seimbang dulu seperti 15:15:15.

Sebenarnya untuk pokok cili dan pokok tomato, seeloknya cari nombor NPK yang tinggi huruf P dan K untuk fokuskan nutrien kat bunga/buah cili dan tomato.

Apabila dah berbuah, boleh tambah sedikit liquid fertilizer setiap 2 minggu. Ini untuk banyakkan lagi buah cili dan tomato.

Untuk beginner, elok guna yang organic untuk kurangkan risiko pokok cili dan tomato mati akibat terlebih nutrien.

Organic liquid fertilizer ni kena larutkan dalam air dulu, jangan curah terus ya. Saya sarankan dua jenis:

Fish emulsion atau hydrolysed fish fertilizer
Seaweed/Kelp fertilizer

Boleh sembur atau curah sahaja sekeliling pokok. Sama saja setiap 2 minggu. Nak stop baja NPK tabur dan kompos pun boleh.

Selain tu, sisa siang ikan boleh tanam tepi pokok. Tanam dalam sikit, nanti ada pulak haiwan gali.

Pendebungaan

Pokok cili dan pokok tomato, seperti sayur berbuah yang lain, ada kedua-dua bunga jantan dan betina. Dalam bunga ada “serbuk” debunga atau pollen.

Maksudnya ada satu pokok pun dah cukup untuk debunga ziarah-menziarah supaya keluar buah. Ini kita panggil pendebungaan atau pollination.

Contoh gambar bunga tomato yang akan jadi buah tomato.

Selalunya angin atau serangga yang akan tolong “goyangkan” bunga cili dan tomato supaya debunga berterbangan.

Kita panggil serangga tu “pollinators” – lebah kelulut dan rama-rama contohnya. Lebah kelulut tidak menyengat, takyah risau.

Ini boleh timbulkan masalah untuk kebun baru atau di kawasan perumahan atau balkoni condo/apartment, sebab kadang-kadang:

Angin terhalang oleh tembok batu, bangunan, etc
Populasi pollinators kurang sebab kurang/takde bunga

Cara galakkan pendebungaan yang paling senang dan hands-off adalah tanam bunga untuk tarik lebah kelulut dan rama-rama.

Oleh itu, mungkin kita masuk campur sedikit.

Tidaklah perlu buat teliti sampai kena pakai berus kat bunga. Kita menanam kat rumah untuk makan sendiri-sendiri je.

Untuk tanaman pokok cili dan pokok tomato di rumah, saya suka 3 cara “manual” untuk pendebungaan yang mudah:

Tepuk-tepuk pokok (manja-manja je)
Pakai berus gigi eletrik untuk urut pokok
Goyang-goyangkan pokok

Tujuannya adalah untuk buat debunga berterbangan.

Kalau bunga “tertutup” macam ni, maksudnya akan jadi buah.

Seminggu sekali pun dah cukup. Tapi kalau boleh, tiap-tiap kali lalu kebun buat lah. Kira sampai 10 saat. Lama sikit pun boleh.

Daripada pengalaman saya, cara “manual” lebih lebat berbuah berbanding cara tanam bunga. Tetapi pada saya, hasil lebih tu tidaklah berbaloi sangat sebab banyak yang tak terpetik.

Jadi, pada pendapat saya, elok lah tanam bunga sahaja untuk menarik serangga pollinator. Jimat masa dan tenaga kita.

Kalau boleh, tanam bunga yang banyak nektar (bahan buat madu) ya.

Yang jenis memanjat, saya cadangkan dua yang mudah:

Bunga air mata pengantin (Antigonon)
Thunbergia

Bunga air mata pengantin (pink) dengan thunbergia (purple putih)

Sila tanam dalam pasu dan lapik dengan piring supaya tidak tersebar dengan tidak terkawal. Pokok bunga memanjat boleh kongsi jaring dengan pokok cili dan tomato.

Antara bunga tidak memanjat yang mudah ditanam dalam pasu:

Gomphrena (bunga butang) dan celosia
Vinca (kemunting cina)
Zinnia
Ixora (bunga jarum)
Lantana (tahi ayam)
Marigold (tahi ayam jugak)

Contoh bunga *vinca* sebelah pokok cili pendek.

Bunga tidak memanjat takde lah tersebar sangat. Terpulang nak tanam dalam pasu atau tanah.

Bunga Lantana Camara. Bau dia boleh halau perosak sikit.

Beli saja dari nursery, tak perlulah bazir masa untuk semai benih.

Kawalan Perosak

Ha, perosak pokok tomato dan pokok cili yang paling menyakitkan hati sekali adalah aphid. Kecik-kecik je tu, kita susah nak nampak.

Kalau nampak ada putih-putih macam sarang labah-labah bawah daun, maksudnya ada la serangan aphid kat pokok.

Contoh “*honeydew*” bawah daun akibat *aphid*.

Kita kena cegah awal. Kalau tak bernasib baik, penyakit akan masuk dalam batang pokok bila diorang gigit.

Kalau biarkan aphid berleluasa:

Buah jadi cacat, terutamanya tomato
Pokok cepat mati
Banyak semut datang

Jadi untuk kawalan, saya suka pakai dua jenis spray, iaitu:

Neem spray (seperti biasa)
Cili padi dan bawang putih (tumbuk atau blend) dilarutkan dalam air

*Neem spray* seminggu sekali. Spray air cili + bawang putih pun ok.

Semburkan seminggu sekali, sekurang-kurangnya. Pastikan kena atas bawah daun ya. Sembur waktu pagi atau lewat petang sahaja.

Selain tu, boleh tanam pokok yang keluarkan bau. Contohnya selasih dan pudina. Tanam sepasu atau dalam pasu berdekatan dengan pokok cili dan pokok tomato.

Selasih belah kiri. Maaf daun cili kedut sikit, kawasan terik.

Serangga perosak kurang suka bau yang datang dari selasih dan pudina ni. Mudah sikit kerja kita nak mengawal perosak kan.

Pokok bunga Lantana (taik ayam) pun elok. 2-in-1 la kiranya, tarik serangga pollinator dan halau serangga perosak.

Pokok tomato ni, ada penyakit yang kita panggil “blossom end rot” – macam buah tomato reput semasa membesar.

Contoh “reput” akibat penyakit yang dibawa oleh *aphid*.

Ini mungkin sebab penyakit yang berjangkit melalui perosak, atau pokok kurang mampu untuk serap kalsium.

Untuk bantu pokok serap kalsium, Epsom salt (magnesium sulfate) boleh amalkan tabur setiap 2 minggu. Bantai je tabur segenggam dua sekeliling pokok cili dan tomato.

Kalau buah reput kat pokok disebabkan penyakit…memang tak boleh buat apa. Cabut dan buang. Kita boleh nampak pokok tu berpenyakit kalau daun pokok bergulung di hujung dan nampak terbantut.

Tuai

Cili, selalunya dalam dua minggu selepas bunga kita boleh tuai dah. Tomato lama sikit.

Buah tomato kan, selepas dah mula merah, kalau boleh biarkan dulu kat pokok selama seminggu. Ini boleh buatkan tomato jadi lebih manis dan sedap.

Tomato kalau boleh tinggalkan merah kat pokok dalam seminggu.

Nak petik terus pun tak apa. Saya suka petik satu-satu kemudian gunting dahan pemegang buah tu kat pangkal.

Tomato tak sedap (masam) kalau petik masa hijau, walaupun bila jadi merah beberapa hari selepas petik.

Cili boleh saja petik semasa hijau.

Sebenarnya saya lebih suka gunakan cili untuk masak semasa masih hijau, rasa dia lebih sedap…tapi tu citarasa peribadi masing-masing lah.

Macam ni dah boleh petik. Pada saya, lebih sedap yang hijau.

Ada jenis cili yang memang warna dia bukan merah, contoh cili padi putih atau cili ungu.

Selalu petik cili ya. Jangan biarkan cili masak lama-lama kat pokok.

Pokok boleh jadi tak sihat disebabkan berebut tenaga untuk buat benih.

Jangan biarkan sampai jadi benih macam di atas. Petik selalu.

Potong di pangkal buah cili ya semasa petik. Kalau nak pokok cili sentiasa kecil, saya sarankan trim dahan sekali semasa petik cili.

Terima Kasih

Saya sarankan untuk manage expectations.

Kali pertama memang akan kurang menjadi. Tak apa, tengok balik apa yang mungkin tersilap dan cuba lagi.

Kumpul pengalaman tanam pokok cili dan tomato dengan mencuba dengan tangan sendiri. Yang penting adalah pengalaman sendiri.

Baca/tengok dan belajar daripada pengalaman orang lain dan gunakan ilmu tersebut secara praktikal…sebab lain orang lain hasil.

Mungkin anda akan dapat cara sendiri yang lebih bagus daripada cara saya.

Kalau dah sampai ke sini, terima kasih sudi membaca! Harap artikel ni dapat bantu anda sedikit sebanyak.